regie Roy Dames, script Justus Verkerk en Jos Driessen, montage Jos Driessen en Remco Stoppelenburg, producent FCCE
Documentaire serie, drie delen van 45 minuten
een Videoland original
We volgen Emiles voorbereidingen voor zijn emigratie naar Thailand met zijn twaalfjarige zoon Emilio. Hij wil Nederland achter zich laten en zijn brood daar gaan verdienen. Gedurende het vertrek en zicht op de toekomst, worden ook het verleden en heden geportretteerd. Wie is het Ratelband nu echt?
DE TELEGRAAF - Kitty Herweijer
De driedelige Videoland-docuserie Op Hete Kolen, het leven volgens Emile Ratelband is een genot om naar te kijken. Maar niet omdat het zo'n sympathiek beeld oplevert vab de Tjakka-roepende positiviteitsgoeroe. Integendeel. Houden van de 73-jarige Ratelband, die ook voor de meesten van zijn naasten onuitstaanbaar blijkt, is niet altijd even makkelijk. (-)
OP TWITTER
Kijktip van de week: deze juicy docu-serie op Videoland over Emile Ratelband. Je denkt dat je dit niet wil zien, maar je wil dit zien. Thank me later. @kittyherweijer
Ga het Ratelband drieluik @Videoland nog een keer bekijken vanavond. Er gebeurt zóveel. Het ene moment verzuipt ie z'n zoon bijna, dan rijdt ie net niet 'n drugsgebruikster aan, hoop gelieg en bedrieg, heerlijk! @KICKEN
METRO - Erik Jonk
Videoland-docu Emile Ratelband moet je zien: verbijstering is ook lekker
Gaat dat zien! We hebben het hier over de documentaire over Emile Ratelband. Waarom? Omdat je vol verbijstering zult kijken. En dat is ook weleens lekker.
Op Hete Kolen: Het Leven volgens Emile Ratelband, heet dit werk van regisseur Roy Dames. In drie delen is de docu nu op Videoland te zien. Het is – daar is het woord weer – zo verbijsterend, dat Op Het Kolen deze keer een plek verdient in Blik op de Buis.
Waarom Emile Ratelband een documentaire over zichzelf wil, daar begint het mee. „Ik vind het een eer”, zegt ie. „Ik vind het een eer dat er nu een serieus item over me gemaakt wordt. Vanuit de intentie om het werkelijke te laten zien. Ik vind het ook wel mooi dat mijn kinderen later kunnen kijken. Dat mijn kleinkinderen kunnen kijken, of mijn achterkleinkinderen kunnen kijken. Dat zij de genialiteit van hun opa kunnen zien.”
Voilà. Welkom in de docu Op Hete Kolen: Het Leven volgens Emile Ratelband.
Van wat voor geniale dingen – hij vindt dat tenslotte zelf – kennen we Emile Ratelband ook alweer? Natuurlijk, hij was de legendarische Mr. Positivo die mensen al ‘Tjakkaaaaaa’ roepend over gloeiende kolen liet lopen. En die mensen met een ernstige fobie voor bijvoorbeeld slangen en vogelspinnen juist die dieren liet vasthouden (in de docu te zien). Emile Ratelband is ook ondernemer in van alles en nog wat, vooral via neurolinguïstisch programmeren. We kennen hem ook als schrijver van tig boeken. Als bijna-lijsttrekker van politieke partij Leefbaar Nederland (2003). Van snackbar Ratelbands Haphoek. Als voormalig poffertjesbakker (of was het nou pannenkoeken?) en als vader van acht kinderen. En van heel veel ellende, wat volgens Emile Ratelband vooral nooit aan hem lag.
Voor Metro trok ik ooit met Ratelband op. Langer dan een dag… Ik moet eerlijk zijn: het was leuk. Emile Ratelband trainde in Duitsland in een circus, ter voorbereiding op Kerstcircus Den Haag. Daar was altijd een bekende Nederlander te zien die de boel soms aan elkaar praatte, maar zeker de circusartiest mocht uithangen. Petje af: onze nationale goeroe durfde alles. Bovendien bleek hij een man om – aan de thee in zijn tijdelijke woonwagen – mooie gesprekken mee te voeren. Dan was hij rustig en geïnteresseerd (dat dacht ik in ieder geval). Toen RTL4 tijdens zo’n gesprek belde omdat Ratelband live iets zou aanbieden in een veilingprogramma – hij was die afspraak straal vergeten – transformeerde hij binnen een seconde in die schreeuwende Tjakka-man. Bijzonder om te zien. Maar nogmaals: het bezoek aan Emile Ratelband was prima.
Vanaf die tijd zag ik eigenlijk alleen nog maar ellendige berichten. Misselijke uitspraken over homoseksualiteit, scheidingen, gedoe en rechtszaken tegen zijn exen, brandstichting in zijn eigen woning (vrijgesproken door de rechter). En gekke dingen, zoals het feit dat hij zijn geboortejaar 1949 officieel wilde laten veranderen in 1969 (‘want dat was zijn gevoelsleeftijd’).
We zullen verder niet op de inhoud ingaan, tippen doen we deze docu wel. Over ‘de totstandkoming’ van een negende telg melden we echter toch iets. In aflevering 1 vertelt Emile Ratelband daarover tegen een kapper. „Ik heb vijf meiden en drie jongens en neem nog een jongetje.” Ratelband riep via Facebook in LinkedIn op of een vrouw dat kind even voor hem wilde dragen. „187 vrouwen hebben gereageerd, die heb ik allemaal benaderd. De eerste zei ‘ik wil 200.000 euro hebben’. Ik zeg ‘ik betaal er niet voor’. De tweede zei ‘ik wil 100.000 euro hebben’. Ik dacht ‘gaat al de goeie kant op’. Een derde vrouw vroeg ‘hoe gaat dat gebeuren, door middel van een spuitbus?’ Ik zei ‘nee, vlees op vlees’. Zij wilde dat niet en toe zei ik ‘als ik jouw foto zie, dan wil ik het ook niet’.”
Uiteindelijk kwam dat negende kind er.
Nogmaals: gaat dat zien. Deze Blik op de Buis-man heeft soms – bij dat kinderverhaal uiteraard niet – schaterlachend zitten kijken. Van verbijstering in dit geval.
Aantal blikken uit 5: 5 (of 0, het is maar net hoe je het bekijkt).
TROUW - Maaike Bos
Dames oordeelt niet, en met resultaat. Ratelband denkt met de serie een monument voor zichzelf op te richten ('ik vind het een eer, dan kunnen mijn kinderen, klein- en achterkleinkinderen zien wat een geniale opa ze hadden'), en tegelijk streken zijn uitspraken voor zich. Als kijker hoor je er maar één woord in: narcisme.
DE VOLKSKRANT - Frank Heijnen
Dames weet van elk verkleurd dubbeltje een blinkend kwartje te maken.
DE DOCUPDATE
Herman Boeijen
Het zou toch wat zijn, hè? Als uit Op Hete Kolen: Het Leven Volgens Emile Ratelband (140 min.) ineens zou blijken dat Emile Ratelband, de man die eind jaren tachtig met ontzettend veel bombarie het Neuro Linguïstisch Programmeren (NLP) heeft geïntroduceerd in Nederland en sindsdien geen moment uit het nieuws lijkt te zijn verdwenen, in werkelijkheid een diepzinnige, bescheiden en genuanceerde man is, die al die tijd schromelijk tekort is gedaan door alles en iedereen die de strontkar over hem uitreed.
Jaren waarin hij hele volksmassa’s over, ja, hete kolen liet lopen, te pas en (vooral) te onpas de strijdkreet Tsjakka! schreeuwde, een schier eindeloze stroom spraakmakende optredens in de media gaf, met botte opmerkingen Jan en alleman tegen zich in het harnas joeg, en plein public ruziede met een aanzienlijke collectie exen en als slagroom op de taart een rechtszaak aanspande om zijn gevoelsleeftijd, twintig jaar jonger natuurlijk, geregistreerd te krijgen als zijn werkelijke leeftijd. Om maar eens wat te noemen.
Dat er als het ware nog een Emile in die Ratelband verscholen blijkt te zitten. Wees gerust. Ratelband is al wat er is. En dat is méér dan genoeg voor een interessant portret. Dat ook. Hij wordt in deze miniserie opgewacht door filmmaker Roy Dames, een maker die doorgaans wel raad weet met uitgesproken persoonlijkheden: van bokser Rudi Lubbers en Foute Vriend Jantje van Amsterdam tot schuinsmarcheerder Gilbert Heijndels en de recalcitrante kunstenaar Rob Scholte.
Ratelband is net bezig om met de twee jongste van in totaal acht (!) kinderen – en nummer negen is schijnbaar op komst – te emigreren naar Thailand als Dames bij hem aansluit. Van tevoren wil hij in Nederland de opslagruimte met zijn persoonlijke archief nog eens uitmesten. Dat is meteen een logische aanleiding om eens goed terug te blikken op een, to say the least, veelbewogen leven. En Ratelband vindt het zelf ook wel een fijn idee dat zijn leven eens goed wordt gedocumenteerd, zodat zijn (achter)kleinkinderen ‘de genialiteit van hun opa’ kunnen zien.
Zo ontstaat een lekker schurende vertelling over een man die verbaal wild om zich heen slaat (herhaalde opmerkingen over ‘dat domme wijvengelul’ bijvoorbeeld, of het grapje ‘ik heb zijn adres, voor het geval ik een bom in zijn huis wil leggen’), op commando lijkt te kunnen huilen en soms toch ook weer zijn grote hart toont. Zo biedt hij bijvoorbeeld tijdelijke woonruimte aan enkele daklozen. Ze krijgen wel meteen te horen dat hij ze ‘eruit flikkert, dwars door de ruit heen’ als ze zich misdragen – én zodra er gebouwd kan worden voor luxueuze appartementen, dat ook.
Tussendoor komen bekende incidenten uit de roemruchte Ratelband-historie aan de orde (zoals zijn epische ruzie in het tv-programma Spijkers met hoogleraar Piet Vroon, waaraan presentator Jack Spijkerman 25 jaar na dato overigens compleet andere herinneringen blijkt te hebben dan de hoofdpersoon), gaat hij op bezoek bij zijn onlangs overleden broederhork Willibrord Frequin en raakt de overtuigde ‘positivo’ met zijn biograaf Henk Verhaeren opnieuw verzeild in een twistgesprek, dat alle tekenen vertoont van een héél slecht toneelstuk.
Dames volgt zijn hoofdpersoon tijdens diens (werk)leven en geeft hem ruimte om zijn persoonlijke thema’s te delen (zoals het onrecht dat zijn vader, die in de oorlog als ‘fout’ werd betiteld omdat hij als bakker aan de ‘moffen’ leverde, zou zijn aangedaan), maar zoekt met andere bronnen ook naar waar Ratelbands werkelijkheid botst op de waarheid van alle anderen. Dat blijft te allen tijde prikkelend en amusant – al blijven er hier en daar ook nog wel wat losse eindjes achter.
Op Hete Kolen komt uiteindelijk tot een climax in een kostelijke slotscène, waarin Ratelband een familieopstelling die hij van een NLP-collega aangeboden heeft gekregen volledig ontregelt. Het is een prachtige illustratie van wie hij is: een man die maar één weg kent. Zijn eigen weg, die bezaaid is met ‘roadkill’. En die gaat hij nu alweer ruim zeventig jaar vol overgave: recht voor zijn raap, met nauwelijks oog voor anderen en zonder enige vorm van zelfreflectie.